روزه داري براي افرادي با مشکلات خاص


 

نويسنده:زهرا شکوري-علي اکبر حق ويسي-پروين خواجات
کارشناسان معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي قم




 
در ماه مبارک رمضان، رژيم غذايي افراد نسبت به قبل خيلي تغيير نداشته و در صورت امکان بايد ساده بوده و طوري تنظيم شود که بر روي وزن تاثير زيادي نداشته باشد، البته اگر فرد دچار اضافه وزن مي باشد، ماه رمضان فرصت مناسبي است تا وزن به حالت طبيعي برگردد.
با توجه به ساعات طولاني ناشتا بودن، بايد غذاهايي را مصرف کنيم که به کندي هضم مي شوند، مثل غذاهاي حاوي فيبر زياد، غذاهاي ديرهضم معمولا (8)ساعت در دستگاه گوارش مي مانند در حالي که غذاهاي سريع الهضم فقط (3 تا 4)ساعت در معده باقي مي مانند.

غذاهاي ديرهضم شامل:
 

حبوبات و غلات مثل جو، گندم، جو دو سر، لوبيا، عدس، آرد، برنج با پوست و غيره (که کربوهيدرات هاي پيچيده ناميده مي شوند).

غذاهاي سريع الهضم شامل:
 

غذاهايي که حاوي قند، آرد سفيد و غيره هستند (که به اين گروه کربوهيدرات هاي تصفيه شده يا ساده گفته مي شود).

غذاهاي حاوي فيبر شامل:
 

غذاهاي حاوي سبوس، گندم سبوس دار، غلات و حبوبات، سبزي ها مانند لوبيايي سبز، نخود، ذرت، اسفناج، برگ چغندر، ميوه هاي با پوست، ميوه خشک شده مثل برگه زرد آلو، انجير، آلوخشک، بادام و غيره. غذاهاي مصرفي بايد متنوع بوده و در حالت تعادل با يکديگر باشند و از همه گروه هاي غذايي مثل ميوه ها، سبزي ها، گوشت، مرغ، ماهي، نان، حبوبات و محصولات لبني در رژيم غذايي وجود داشته باشد. شرايط روزه داري براي افراد با مشکلات خاص

سوء هاضمه و نفخ
 

اين مشکل در بسياري از افراد در ماه مبارک رمضان بروز مي کند که به دلايل مختلفي ايجاد مي شود و در زير به چند مورد اشاره مي کنيم:
*خوردن حجم زيادي غذا و پرخوري به ويژه در زمان افطار که باعث اتاع بيش از حد معده مي گردد.
*خوردن آب زياد و نوشابه هاي گازدار بين غذا
*مصرف غذاهاي تند و پرادويه
*مصرف زياد غذاهاي چرب و سرخ شده
*مصرف غذاهاي نفاخ مثل حبوبات، کلم، تخم مرغ و ...
*حرف زدن زياد هنگام مصرف غذا، چون باعث ورود هوا به معده مي شود.
براي درمان يا پيشگيري از سوء هاضمه به نکات زير توجه کنيد:
*اجتناب از پرخوري
*مصرف آب ميوه، آب و مايعات در طول روز و خودداري از آشاميدن آب نيم ساعت قبل و يک ساعت بعد از غذا
*اجتناب از مصرف غذاهاي سرخ کردني

ضعف (افت فشار خون)
 

افزايش تعريق، ضعف، خستگي، کم شدن انرژي، سرگيجه به خصوص هنگام برخاستن، ظاهر رنگ پريده و ... از علائم افت فشار خون مي باشند که بيشتر هنگام بعد از ظهر اتفاق مي افتد. ضعف و افت فشار به علل زير ممکن است بروز کند:
*کاهش مصرف مايعات در طول روز
*کاهش مصرف نمک
*مصرف بيش از حد مواد غذايي کاهش دهنده فشار خون مانند: سير، پياز خام، موز، هندوانه، خيار و ...
براي پيشگيري از بروز ضعف در بدن به نکات زير توجه کنيد:
*اجتناب از رفتن به مکان هاي گرم که باعث تعريق مي شود.
*افزايش مصرف نمک مايعات
افت فشار خون بايد با سنجش فشار خون در هنگام بروز علائم تاييد شود. افراد داراي فشار خون بالا ممکن است در طول ماه رمضان نياز به تنظيم مجدد داروهاي خود توسط پزشک داشته باشند.

سردرد
 

به علت عدم استفاده از کافئين و تنباکو، انجام کارزياد در طول روز، کم خوابي و گرسنگي که معمولا در طول روز بيشتر شده و در انتهاي روز بدتر مي شود، بروز مي کند. سردرد وقتي با افت فشار خون همراه شود، مي تواند منجر به سردرد شديد و حالت تهوع قبل از افطار شود. براي درمان اين مشکل، در طول يک يا
دو هفته قبل از شروع رمضان، به تدريج مصرف کافئين و تنباکو را کم و بعد قطع کنيد، چاي سبز و بدون کافئين ممکن است جايگزين خوبي باشد. همچنين برنامه خود در طول ماه رمضان را طوري تنظيم کنيد که خواب کافي داشته باشيد.

کاهش قند خون در افراد غيرديابتي
 

ضعف، سرگيجه، خستگي، کاهش تمرکز، تعريق زياد (عرق سرد)، احساس لرز، عدم توانايي براي فعاليت هاي فيزيکي، سردرد و تپش قلب از علائم کاهش قندخون مي باشند. خوردن مقدار زياد قند مثل کربوهيدرات هاي تصفيه شده مخصوصا در هنگام سحر، باعث توليد مقدار زيادي انسولين توسط بدن شده و باعث افت قندخون در ساعات روزه داري مي شود.
روش هاي درمان عبارتند از:
*منظم کردن وعده هاي غذايي به صورت افطار، شام و سحري که به خصوص وعده سحري از اهميت ويژه اي برخوردار است.
*محدود کردن مصرف نوشيدني ها و غذاهاي حاوي قند ساده به خصوص در وعده سحري
توجه: افراد ديابتي ممکن است به تنظيم مجدد داروهاي خود در ماه رمضان احتياج داشته باشند و بايد با پزشک خود مشورت کنند.

انقباضات عضلاني
 

به علت مصرف ناکافي غذاهاي حاوي کلسيم، پتاسيم و منيزيم در افراد رخ مي دهد. با خوردن غذاهاي غني از مواد معدني مانند ميوه ها و سبزي ها، محصولات لبني، گوشت و خرما مي توان از انقباضات عضلاني جلوگيري کرد.

زخم معده، سوزش سردل، التهاب معده
 

افزايش سطح اسيد در معده خالي در ماه رمضان، باعث تشديد مشکلات فوق مي شود. احساس سوزش در ناحيه معده و زيردنده ها ظاهر شده و مي تواند به طرف حلق گسترش يابد. غذاهاي تند، قهوه و کوکاکولا اين حالت را بدتر مي کنند. درمان هاي طبي براي کنترل سطح اسيد در معده وجود دارد و افراد مبتلا قبل از روزه گرفتن بايد با پزشک خود مشورت کنند.

سنگ کليه
 

سنگ کليه ممکن است در افرادي که آب کم مي نوشند ايجاد شود. بنابراين مصرف زياد مايعات براي جلوگيري از تشکيل سنگ ضروري مي باشد.

درد مفاصل
 

در طول ماه مبارک رمضان که نمازهاي بيشتري خوانده مي شود. فشار روي مفاصل زانو افزايش مي يابد. در افراد مسن و يا افراد دچار التهاب مفاصل اين مساله باعث درد، سفتي، تورم و احساس ناراحتي مي شود. کاهش وزن (که ماه مبارک رمضان فرصت مناسبي براي اين امر است) باعث مي شود که زانوها مجبور به تحمل وزن بالا نباشند. ورزش دادن و نرمش اندام تحتاني قبل از ماه رمضان، باعث مي شود مفاصل به تحمل فشار اضافي وارد شده به آنها عادت کنند.
منبع:دنياي سلامت شمار 48